25.24 : Sitotoksik T Hücreleri Aracılı Bağışıklık Tepkisi

Sitotoksik T hücreleri bağışıklık sisteminin hayati bir bileşenidir. Enfekte veya anormal hücrelerdeki antijenleri tanımlama ve hedefleme konusunda olağanüstü bir yeteneğe sahiptirler. Bu antijenler genellikle virüsler veya kanser hücrelerinin ürettiği anormal proteinler gibi hücre içi patojenlerden kaynaklanır. 

İmmünolojik gözetim, bağışıklık hücrelerinin hücre içi patojenleri olan enfekte hücreleri, neoplastik olarak dönüştürülmüş hücreleri ve kendi antijenleri olmayan hücreleri izleme ve ortadan kaldırma yeteneğidir. Sitotoksik T hücreleri ve NK hücreleri bağışıklık gözetimini gerçekleştirmenin farklı yollarına sahiptir. NK hücreleri, önceden aktivasyon olmadan enfekte veya anormal hücreleri tanıyabilir ve öldürebilir. Birincil histokompatibilite kompleksi sınıf I'den (MHC-I) yoksun olan veya değiştirilmiş MHC-I ekspresyonu gösteren hücreleri tanımlayarak daha geniş ancak daha az spesifik bir bağışıklık tepkisi sağlarlar. Bunun aksine, sitotoksik T hücreleri önceden spesifik antijen aktivasyonu gerektirir ve daha hassas bir işlemle kendi antijenleri olmayan hücreleri tanımlayabilir ve ortadan kaldırabilir. Antijenler, tüm çekirdekli hücrelerin yüzeyinde bulunan MHC-I moleküllerinde sunulur ve sitotoksik T hücrelerinin tehdit oluşturan hücreleri tanımasını ve ortadan kaldırmasını sağlar. 

Sitotoksik T hücresindeki T hücresi reseptörü (TCR) enfekte bir hücreyi belirlediğinde, enfekte hücrenin MHC-I moleküllerini kullanarak sunduğu spesifik antijenlere dayalı güvenli bir bağlantı oluşturur. TCR-MHC-I-antijen kompleksi sitotoksik süreci başlatır. Bir sonraki adım, enfekte hücreyi yok etmek için sitotoksik T hücresi tarafından sitotoksik maddelerin salınmasını içerir. Bu maddelerden biri, enfekte hücrenin plazma zarına bağlanan ve gözenekler oluşturan bir protein olan perforindir. Bu gözenekler hücrenin iç ortamını bozarak stabilitesini ve bütünlüğünü tehlikeye atar. Perforin tarafından oluşturulan gözenekler aynı zamanda granzimler adı verilen başka bir protein grubu için giriş noktası görevi görür. Bu enzimler enfekte hücreye gözeneklerden girer ve apoptoz ya da programlanmış hücre ölümü olarak bilinen bir süreci tetikler. Tüm bu adımlar enfekte olmuş hücrenin kontrollü bir şekilde yok edilmesini sağlayarak enfeksiyonun komşu hücrelere yayılmasını önler. 

Sonuç olarak, sitotoksik T hücreleri bağışıklık sistemimiz için vazgeçilmezdir. Belirli antijenleri tanıma ve doğrudan hücre ölümünü tetikleme yetenekleri, onları NK hücreleri gibi diğer bağışıklık hücrelerinden ayıran hassas bağışıklık gözetimi sağlar. Bu mekanizmaları anlamak, bağışıklık tepkisi hakkındaki bilgimizi derinleştirir ve bulaşıcı hastalıklar ve kanser için gelecekteki tedavi stratejilerini bilgilendirebilir.