12.2 : Aldehitlerin IUPAC İsimlendirmesi

Aldehitler, IUPAC tarafından belirlenen sistematik isimlendirme kurallarına göre adlandırılır. Asiklik aldehitler için, aldehit (-CHO) grubunu içeren en uzun karbon zinciri ana zincir olarak kabul edilir. Aldehit, hidrokarbon ismindeki son “e” harfinin “al” ile değiştirilmesiyle isimlendirilir. Örneğin, basit, yedi karbon üyeli asiklik bir aldehit, heptandan türetilen heptanal olarak adlandırılır. Aldehit karbonun konum değeri (1) isme dahil edilmese de, karbon zinciri aldehit karbondan başlayarak numaralandırılır. Karbon zinciri üzerinde mevcut olan herhangi bir ortanık atomun adları, karşılık gelen konum değerleriyle birlikte ana adların önüne ön ek olarak dahil edilir.

Figure 1: Heptanal

Siklik aldehitler, halkanın ana adının sonuna "karbaldehit" kelimesi eklenerek adlandırılır. Örneğin, sikloheksana bağlı –CHO grubuna sahip bir aldehit, sikloheksankarbaldehit olarak adlandırılır. Siklik bir aldehitteki karbon zincirinin numaralandırılması aldehit karbondan başlamaz; bunun yerine, kendisine bitişik halka karbonundan başlar ve örneğin 2-etilsikloheksankarbaldehit gibi bir ortanık atoma en düşük değeri veren yönde devam eder.

Figure 2: 2-Etilsikloheksankarbaldehit

Bir molekülün farklı fonksiyonel grupları varsa, asitler en yüksek önceliği alır, bunu esterler, aldehitler, ketonlar ve alkoller takip eder. Bir bileşik ana zincirde bir aldehidik grup ve daha yüksek öncelikli bir grup içerdiğinde, aldehidik grup bir ortanık atom olarak kabul edilir; yani ana karbon zincirinin numaralandırılması yüksek öncelikli gruptan başlar. Aldehidik grubun varlığı, eğer aldehidik grup ana zincirin sonundaysa, ana ismin önüne "okso" getirilerek ve bunun konum değeriyle belirtilir; örneğin, aldehidik grubun karbon atomunun üç karbonlu ana zincirin bir parçası olduğu 3-oksopropanoik asit.

Figure 3: 3-Oksopropanoik asit

Bununla birlikte, eğer aldehidik grup ana zincirin bir ortanık atomu ise aynı zamanda bir formil grubu olarak da temsil edilir; örneğin aldehidik grubun benzenin düşük öncelikli ortanık atomu olduğu 2-formilbenzoik asit.

Figure 4: 2-Formilbenzoik asit