15.28 : Kondensacja aldolowa a kondensacja Claisena

Kondensacja aldolowa to katalizowana kwasem lub zasadą kondensacja między aldehydami lub ketonami, w wyniku której otrzymuje się α,ꞵ-nienasycony związek karbonylowy. Kondensacja promowana zasadą między cząsteczkami estrów w celu wytworzenia ꞵ-ketoestru jest znana jako kondensacja Claisena. W obecności zasady obie reakcje obejmują deprotonowanie kwaśnego wodoru α w celu wytworzenia odpowiednich enolanów. Enolany nukleofilowe atakują odpowiedni nieenolizowany związek karbonylowy, tworząc tetraedryczny związek pośredni.

Powstałe półprodukty kondensacji aldolowej i Claisena przechodzą różnymi drogami. Podczas kondensacji aldolowej, pośredni alkoholan ulega protonowaniu, dając produkt addycji, związek ꞵ-hydroksykarbonylowy. W kondensacji Claisena związek pośredni usuwa grupę alkoholanową, przywracając w ten sposób C=O i wytwarzając nukleofilowy podstawiony acylowy związek 1,3-dikarbonylowy.

W końcowym etapie produkt addycji w podwyższonej temperaturze ulega odwodnieniu z wytworzeniem α,ꞵ-nienasyconego związku karbonylowego. Podczas kondensacji Claisena cząsteczka podstawiona acylem ulega nieodwracalnej deprotonowaniu, a następnie zakwaszeniu, w wyniku czego otrzymuje się ꞵ-ketoester.