4.4 : Podświadoma świadomość i brak świadomości

Pojęcie podświadomej świadomości odnosi się do przetwarzania informacji poniżej poziomu świadomej myśli, co znacząco wpływa zarówno na zachowania, jak i decyzje. Jest również znane jako budząca się podświadoma świadomość. Ten złożony poziom poznania działa bez bezpośredniej świadomości jednostki, ułatwiając szybkie i jednoczesne przetwarzanie wielu strumieni informacji.

Ilustrującym przykładem przetwarzania podświadomego jest jego rola w rozwiązywaniu problemów. Często zdarza się, że jednostki nagle rozwiązują wcześniej nierozwiązywalny problem w momentach niskiego zaangażowania poznawczego, na przykład podczas brania prysznica. Zjawisko to sugeruje, że podświadomość pracuje nieprzerwanie i autonomicznie, przetwarzając i rozwiązując problemy bez potrzeby aktywnego świadomego myślenia. Inkubacja opisuje przetwarzanie podświadome, które rozwija rozwiązania po przerwie w świadomym myśleniu o problemie, wymagając początkowego skupienia myśli na problemie.

Możliwości podświadomości obejmują świadomość przestrzenną, co jest szczególnie widoczne u osób z pewnymi rodzajami urazów mózgu. Badania wykazały, że niektórzy pacjenci, pomimo utraty zdolności do świadomego rozpoznawania obiektów, zachowują zdolność do dokładnego dostosowywania chwytu w oparciu o kształt i rozmiar obiektu, co wskazuje na wyrafinowany poziom podświadomego przetwarzania przestrzennego, w którym mózg zarządza fizyczną interakcją z otoczeniem niezależnie od świadomego rozpoznawania wizualnego.

Innym istotnym aspektem przetwarzania podświadomego jest jego zdolność do zarządzania wieloma zadaniami. Typowy scenariusz można zaobserwować w codziennych czynnościach, takich jak prowadzenie pojazdu. Kierowca może jednocześnie regulować radio, planować dzień i nawigować w ruchu ulicznym, polegając w dużej mierze na procesach podświadomych, aby wykonywać te zadania bez skupionej świadomej uwagi. Ta zdolność podkreśla wydajność i zdolność przetwarzania równoległego podświadomości, odróżniając ją od bardziej liniowych i wolniejszych procesów świadomej myśli.

Podświadomość odgrywa również kluczową rolę w stanach obniżonej świadomości, takich jak sen. Nawet przy zmniejszonej świadomości świadomej jednostki mogą reagować na pewne bodźce, takie jak alarmy, wskazując, że podświadomość pozostaje czujna i aktywna. Ten mechanizm przetwarzania i reagowania słuchowego działa autonomicznie, umożliwiając działania takie jak wyłączenie alarmu, podczas gdy w dużej mierze pozostaje się we śnie.

W przeciwieństwie do przetwarzania podświadomego, stan braku świadomości występuje w takich warunkach, jak poważne urazy mózgu, głębokie znieczulenie lub głębokie stany nieświadomości, w których jednostka nie wykazuje dobrowolnej reakcji na bodźce zewnętrzne. W takich przypadkach procesy poznawcze i percepcyjne nie występują, dopóki jednostka nie odzyska świadomości, co podkreśla brak zarówno świadomego, jak i podświadomego zaangażowania w środowisko.