26.12 : Wentylacja płucna: Wydech

W przypadku oddychania człowieka, czynność wydalania powietrza, znana jako wydech (lub wydychanie), działa na zasadzie gradientów ciśnienia. Podczas wydechu ciśnienie w płucach przekracza ciśnienie w otaczającej atmosferze. W normalnych warunkach spokojne oddychanie obejmuje bierny wydech i jest wolne od skurczów mięśni. Dzieje się tak, ponieważ proces wydechu jest napędzany przez naturalny sprężysty odrzut płuc i ściany klatki piersiowej, które mają wrodzoną tendencję do powrotu do swoich pierwotnych pozycji po rozszerzeniu.

Gdy mięśnie biorące udział w wdechu przestają działać, przepona i zewnętrzne mięśnie międzyżebrowe się rozluźniają. Powoduje to unoszenie się przepony i opadanie żeber. Ruchy te zmniejszają wymiary klatki piersiowej, zmniejszając objętość płuc i zwiększając ciśnienie pęcherzykowe do około 762 mm Hg. Ta różnica ciśnień wymusza przepływ powietrza z płuc (wyższe ciśnienie) do atmosfery (niższe ciśnienie). Wydech wymaga aktywnego wysiłku tylko podczas wzmożonego wysiłku fizycznego, takiego jak ćwiczenia lub gra na instrumencie dętym. W takich momentach mięśnie biorące udział w wydechu — mięśnie międzyżebrowe brzuszne i wewnętrzne — angażują się, powodując ciśnienie w obrębie jamy brzusznej i klatki piersiowej. Skurcz mięśni brzucha uciska narządy jamy brzusznej, wypychając przeponę w górę, podczas gdy wewnętrzne mięśnie międzyżebrowe ciągną żebra w dół poprzez ich dolne i tylne przedłużenie między sąsiednimi żebrami. Chociaż ciśnienie wewnątrz opłucnej zawsze jest niższe niż w pęcherzykach płucnych, może ono chwilowo przekroczyć ciśnienie atmosferyczne podczas gwałtownego wydechu, na przykład podczas kaszlu.

Niektóre stany kliniczne związane z wentylacją płucną

1. Zespół zaburzeń oddychania u noworodków

   Zespół RDS u noworodków, czyli zespół błon szklistych, dotyka przede wszystkim wcześniaków. Schorzenie to powstaje z powodu niewystarczającej produkcji surfaktantu w płucach, substancji, która pomaga utrzymać pęcherzyki płucne otwarte. Bez odpowiedniego surfaktantu pęcherzyki zapadają się podczas wydechu, co utrudnia oddychanie niemowlęciu.

   Objawy RDS obejmują szybki i płytki oddech, rozszerzanie się nozdrzy, chrząkanie i niebieskawy odcień skóry (sinica). Leczenie często obejmuje podawanie dodatkowego tlenu i podawanie terapii zastępczej surfaktantem w celu poprawy funkcji płuc. Większość niemowląt wraca do zdrowia po RDS w ciągu kilku dni do tygodni po odpowiedniej interwencji medycznej.

2. Atelektaza

   Atelektaza to częściowe zapadnięcie się części płuca. Stan ten może wystąpić z różnych powodów, takich jak zablokowane drogi oddechowe, rany kłute lub postrzałowe klatki piersiowej, chirurgiczne otwarcie klatki piersiowej lub osłabienie tkanki płucnej. Typowe przyczyny to czopy śluzowe, guzy, ciała obce i powikłania pooperacyjne.

   Objawy atelektazji zależą od stopnia zapadnięcia płuc i mogą obejmować ból w klatce piersiowej, duszność, przyspieszone tętno i kaszel. Opcje leczenia obejmują ćwiczenia głębokiego oddychania i techniki kaszlu, a w ciężkich przypadkach leki rozszerzające oskrzela lub operację.

3. Zapalenie oskrzeli

   Zapalenie oskrzeli to stan zapalny oskrzeli. Schorzenie może być ostre lub przewlekłe, przy czym najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli są infekcje wirusowe. Z drugiej strony przewlekłe zapalenie oskrzeli często wiąże się z długotrwałą ekspozycją na czynniki drażniące, takie jak dym tytoniowy i zanieczyszczenie powietrza.

Objawy zapalenia oskrzeli mogą obejmować uporczywy kaszel, produkcję śluzu, dyskomfort w klatce piersiowej i świszczący oddech. Leczenie zazwyczaj obejmuje odpoczynek, nawodnienie, tlen, leki rozszerzające oskrzela i zajęcie się przyczyną. Jeśli występuje infekcja bakteryjna, można przepisać antybiotyki.