1.4 : İşlevselcilik

William James, John Dewey ve Charles Sanders Peirce, Darwin'in doğal seçilim yoluyla evrim teorisinden büyük ölçüde yararlanan işlevsel psikolojinin kurulmasında etkili olmuştur. Bu teori, davranışlar da dahil olmak üzere bireysel özelliklerin doğal seçilim yoluyla çevrelerine adapte olduğunu ileri sürer. İşlevselciliğin merkezinde, bir özelliğin bir bireyin hayatta kalma ve üreme şansını artırdığı anlamına gelen adaptasyon kavramı vardır.

James, psikolojinin rolünü dünyadaki davranışın işlevini araştırmak olarak tasavvur etti ve bu da işlevselciliğin özünü oluşturdu. Bu bakış açısı, zihinsel aktivitelerin bir bireyin çevresine nasıl uyum sağlamasını sağladığına odaklanır ve yapısalcılığın zihnin bileşenlerine yaptığı vurguyla çelişir.

İşlevselciler, düşünceler, duygular ve davranışlar gibi psikolojik özelliklerin adaptif amaçlarını ortaya çıkarmayı, yapısalcıların "ne" soruları yerine "neden" sorularını araştırmayı amaçladılar. Yapısalcı yöntemleri reddeden James, sürekli değişen "bilinç akışını" anlamak için bir araç olarak iç gözlemi destekledi. Önemli kitabı Psikolojinin İlkeleri, işlevselci kavramları tanıtarak halkın psikoloji anlayışını genişletti.

Darwin'den etkilenen işlevselciler, doğal seçilim teorisini psikolojik özelliklere uyguladılar ve bunların fiziksel özellikler gibi hayatta kalma yararları için evrimleştiğini öne sürdüler. Bu özelliklerin hizmet ettiği adaptif işlevleri belirlemeye çalıştılar ve rollerini araştırmacıların psikolojik özelliklerin ardındaki evrimsel amaçları çözme rolüne benzettiler.

James, Dewey ve Peirce gibi isimler tarafından kurulan işlevselcilik, davranışların ve psikolojik özelliklerin hayatta kalmak için zaman içinde adapte olduğu evrimsel kavramdan kaynaklanır. İşlevselcilik, zihnin parçalarından ziyade genel işleyişine odaklanarak yapısalcılıkla çelişir ve zihinsel faaliyetlerin adaptif rollerini anlama önemini vurgular.