3.11 : Taşıyıcı Aracılıklı Taşınma

Taşıyıcı aracılıklı taşınma, özellikle lipitte çözünmeyen ilaçlar için ilaç emiliminde önemli bir süreçtir ve kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşımayı kapsar. Kolaylaştırılmış difüzyon, ilaçların enerji harcaması olmadan konsantrasyon gradyanı boyunca hareket etmesini sağlarken, aktif taşıma, bu gradyana karşı ilaç hareketini yönlendirmek için ATP kullanır.

Aktif taşıma, iki tip membran-kaplayan taşıyıcıyı içerir: alım ve dışarı atma. Alım taşıyıcıları, amino asitler, peptitler, heksozlar, organik anyonlar, katyonlar, nükleozidler ve diğer besinler dahil olmak üzere çeşitli maddeler için ince bağırsakta eksprese edilir. Bunlar arasında, bağırsak oligopeptit taşıyıcısı PepT1, peptit ilaçlarının bağırsak emilimini artırmada umut vadediyor. Oral proteinler, di- ve tripeptitler oluşturmak için gastrointestinal yolunda sindirilir ve PepT1, bu peptitlerin enterositlere alınmasını kolaylaştırır. Fırçmsı kenarda ve bazolateral membranda bulunan bu alım taşıyıcıları, temel besinlerin vücuda etkili bir şekilde emilmesini kolaylaştırır. Ek olarak, α-ketoglutarat tarafından yönlendirilen organik anyon taşıyıcıları, pravastatin ve atorvastatin gibi ilaçların kana taşınmasını kolaylaştırır ve böylece emilimlerini artırır.

Efluks taşıyıcıları, vücudu istenmeyen bileşiklerin akışından korumak için stratejik olarak yerleştirilmiş gastrointestinal (GI) kanaldaki zar proteinleridir. Başlıca bir örnek, ATP bağlayıcı kaset (ABC) alt ailesinin bir üyesi ve çoklu ilaca dirençle ilişkili proteinlerin bir parçası olan MDR1 veya P-gp'dir (ABCB1 gen sembolü). Bu taşıyıcı, ilaçları hücrelerden dışarı pompalamada kritik öneme sahiptir ve belirli hücre hatlarında tedavi direncine katkıda bulunur.

P-gp, çeşitli lipofilik veya sitotoksik ilaçlar için lümenden kana olan bağırsak epitel hücre geçirgenliğini azaltır. Ekspresyonu, gastrointestinal yolunun farklı kısımlarında ve diğer vücut dokularında değişir ve en yüksek seviyeleri adrenal medulladadır. Bu yaygın varlık, ilaçları ve diğer ksenobiyotik maddeleri farklı hücrelerden ve hayati organlardan dışarı atmadaki savunma rolünü vurgular ve özellikle birçok kanser hücresinde ilaç direncinde önemli hale getirir.